Ο "Καπετάν Μιχάλης" είναι αναμφισβήτητα ένα έργο ξεχωριστό, και μοναδικό στο είδος του βιβλίο, το οποίο συνεχίζει να συναρπάζει εκατοντάδες χιλιάδες αναγνώστες από όλο τον κόσμο, καθώς αναφέρεται στις δύο σημαντικότερες ανθρώπινες αξίες.
Για αυτόν τον λόγο άλλωστε, συγκαταλέγεται στα πιο γνωστά έργα του παγκόσμιου Κρητικού Νίκου Καζαντζάκη.
Ο Νίκος Καζαντζάκης στο μυθιστόρημά του « Ο Καπετάν Μιχάλης» παρουσιάζει τον βίο και την δράση του κεντρικού ήρωα, και παράλληλα τονίζει διάφορα θέματα που αντιπροσωπεύουν τον ίδιο καθώς και ολόκληρη την Ελληνική κοινωνία. Οι αξίες που προβάλλονται στο έργο του είναι η αγάπη για την πατρίδα, την ελευθερία, ο σεβασμός στους προγόνους και η αξία της ιδιωματικής γλώσσας. Στον Καπετάν Μιχάλη Φαίνεται ξεκάθαρα το ιερό καθήκον του κάθε Έλληνα να αγωνίζεται για την ελευθερία της πατρίδας, θυσιάζοντας την προσωπική του ευτυχία και την ίδια του την ζωή, εάν χρειαστεί.
Το διαχρονικό-Ελληνικό ηθικό αξίωμα Ελευθερία η Θάνατος αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές εκφράσεις της αξιοπρέπειας, του πολιτισμού και της παιδείας Ελληνικού λαού. Επίσης ο Καζαντζάκης υπογραμμίζει τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζουν οι πρόγονοι, στις πατριωτικές ενέργειες του Καπετάν Μιχάλη. Αυτό φαίνεται κυρίως από το γεγονός ότι είναι οι μόνοι στους οποίους δίνει απολογισμό και τους σέβεται τόσο πολύ ώστε να έχει κρεμάσει στους τοίχους του σπιτιού του φωτογραφίες τους. Ακόμη τονίζεται η μεγάλη σημασία που απέδιδαν στην ιδιωματική Κρητική διάλεκτο, καθώς πολλές φορές ο κεντρικός ήρωας του Καζαντζάκη, περιφρονούσε την παιδεία, καθώς πίστευε πως προτεραιότητα είχε μόνο η πίστη στην Ορθοδοξία και στις παραδόσεις του τόπο, και πάνω από όλα ο αγώνας για την ελευθερία του έθνους.. Συνεπώς, όλα αυτά τα κύρια θέματα που αναφέρθηκαν παραπάνω παραπέμπουν σε έναν κώδικα αξιών που αποτελεί παράδειγμα της ηθικής συνείδησης των ανθρώπων εκείνης της εποχής. Ωστόσο, οι τρεις βασικοί ηθικοί κώδικες που διαγράφονται στο πρόσωπο του ίδιου του ήρωα είναι η τιμή , η ελευθερία και η αξιοπρέπεια. ,
Η δράση του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται στα 1889 στην Κρήτη, όπου οι υπόδουλοι Έλληνες επιχειρούν με έναν καινούργιο ξεσηκωμό να λευτερωθούν από τον τουρκικό ζυγό. Ο Καζαντζάκης απεικονίζει το δράμα που συνεπαίρνει έναν ολόκληρο λαό, δίνοντας σε κάθε φάση του ένα αδρό ανάγλυφο και μιαν ένταση που καθιστούν αξέχαστα όλα τα επιμέρους επεισόδια, στο μεγαλύτερο μέρος τους τραγικά, παρ’ όλο που ο συγγραφέας συχνά εισάγει με τέχνη μια χιουμοριστική νότα. »Στην πόλη τού Ηρακλείου, στο “Μεγάλο Κάστρο”, και στα περίχωρά του, ο Καζαντζάκης παρασταίνει ολοζώντανα τους πάντες και τα πάντα, όμως, ένας μονάχα από τους πρωταγωνιστές κυριαρχεί στη δράση: ο Καπετάν Μιχάλης. Είναι γιος του Καπετάν Σήφακα, ενός θαλερού εκατοχρονίτη που, κατά τη μακρά ζωή του, έχει δει την Κρήτη να ξεσηκώνεται εφτά φορές, να λούζεται ξανά και ξανά στο αίμα και να ξαναπέφτει στην οθωμανική κυριαρχία. Ενώ ο γέροντας βάζει να τον μάθουν το αλφάβητο για να μπορέσει να γράψει τις μοιραίες και προφητικές λέξεις: “Ελευθερία ή θάνατος”, ο Καπετάν Μιχάλης, τον οποίον όλοι αγαπούν και φοβούνται, τίθεται επικεφαλής τής εξέγερσης. Όμως ένα ακαταμάχητο πάθος, για το οποίο ο ίδιος νιώθει ντροπή, τον σπρώχνει να εγκαταλείψει για λίγο τη θέση του στον αγώνα. Ξεπληρώνει κατόπιν αυτή την ενοχή μαχαιρώνοντας την επίμαχη γυναίκα και θυσιάζοντας τη ζωή του για τη δόξα της αθάνατης Κρήτης. »Ωστόσο, κανένα από τα πρόσωπα του βιβλίου δεν είναι τόσο ισχυρά και σταθερά παρόν στην αφήγηση, όσο η Κρήτη, το άγριο νησί, για το οποίο κανείς δεν ξέρει αν αγαπά ή απεχθάνεται τα ίδια τα παιδιά του και το οποίο θα νικήσει την “Τουρκιά” με τον πόνο του. Παρά τα πολυάριθμα επεισόδια βίας και ωμότητας, το μυθιστόρημα διέπεται ολόκληρο από μιαν ατμόσφαιρα εξαίσιας ποίησης και θρύλου
Στο μυθιστόρημα αναφέρονται οι ήρωες: Μακρυγιάννης, Καραϊσκάκης, Κανάρης, Κολοκοτρώνης, Μιαούλης, Αθανάσιος Διάκος, Οδυσσέας Ανδρούτσος. Υπάρχει και μια συγκινητική αναφορά στη Φιλική Εταιρεία. Από τους κρητικούς ήρωες αναφέρονται πολλοί, κυρίως οι: Δασκαλογιάννης, Κριάρης, Κόρακας και ο ηπειρώτης Χατζημιχάλης Νταλιάνης που έπεσε μαχόμενος στο Φραγκοκάστελο των Σφακίων. Οι Σφακιανοί συνέδεσαν το οπτικό φαινόμενο των Δροσουλιτών στα τέλη κάθε Μαΐου, με την τραγική κατάληξη αυτής της μάχης.
ο Νίκος Καζαντζάκης επέτυχε να γράψει μια ξεχωριστή φιλοσοφική και ιστορική βιογραφία του πατέρα του.
Ενδεικτικό είναι ότι ο Καζαντζάκης διατυπώνει το διαχρονικό δίλημμα μπροστά στον θάνατο.
Κατά καιρούς ο παγκόσμιος Κρητικός έχει χαρακτηριστεί ως Πλατωνιστής, Νιτσεϊστής, κομμουνιστής κ.λπ. Αυτό όμως αποτελεί τεράστιο σφάλμα.
Δεν είναι σωστό να προσδίδουμε ιδιότητες στον Καζαντζάκη, σε σχέση με άλλες προσωπικότητες, ακόμα και αν είχε εκφράσει τον θαυμασμό του γι’ αυτές τις μεγάλες μορφές που στιγμάτισαν την πορεία του. Ολόκληρη η ιδεολογία του Καζαντζάκη, χαρακτηρίζεται από τις μεγαλύτερες ανθρώπινες αξίες, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια. Το πιο κλασικό έργο περί ελευθερίας του μεγάλου Κρητικού, είναι ο Καπετάν-Μιχάλης, που φέρει τον υπότιτλο Ελευθερία ή θάνατος.
Γράφει η Andri Λύτρα μέλος της συντακτικής ομάδας, του Arisvinews.
0 comments: