Το Ιράν έχει αναπτύξει περισσότερα από εκατό τανκς στα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν, μετά την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν, στο θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ως απάντηση στον θάνατο ενός στρατιώτη του Αζερμπαϊτζάν, μετά από πυροβολισμούς από τη πλευρά των Αρμενίων.
Η Τεχεράνη είναι έτοιμη να παρέμβει, και μετακινεί στρατιωτικό εξοπλισμό (τανκς, αυτοκινούμενα πυροβόλα, συστήματα εκτόξευσης πυραύλων, καθώς και συστήματα αεράμυνας), κοντά στα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν, επίσης Ιρανικά drones, κάνουν κύκλους στον ουρανό στην περιοχή των συνόρων Αζερμπαϊτζάν-Ιράν.
Το Ιράν υποστηρίζει ενεργά την Αρμενία, και είναι έτοιμο να χτυπήσει το Αζερμπαϊτζάν ανά πάσα στιγμή, σε περίπτωση απειλής για τα εδάφη του Ναγκόρνο-Καραμπάχ! (Eισαγωγή Σπύρος Πρίφτης).
Στον νότιο Καύκασο "μυρίζει μπαρούτι” και πάλι. Και αυτή τη φορά δεν πρόκειται για τις γνωστές συγκρούσεις μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και των Αρμενίων αυτονομιστών που οδήγησαν τέτοιες μέρες πέρσι στον δεύτερο πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και την ήττα της αρμενικής πλευράς.
Το τελευταίο εικοσαήμερο το Μπακού έχει εμπλακεί σε έναν έντονο φραστικό πόλεμο με την Τεχεράνη – αλλά η ένταση δεν μένει στα λόγια, αν κρίνουμε από τις προγραμματισμένες ή και έκτακτες στρατιωτικές ασκήσεις που πραγματοποιήθηκαν εκατέρωθεν.
Η διενέργεια στο αζερικό έδαφος της άσκησης των "Τριών Αδελφών”, με τη συμμετοχή δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν, της Τουρκίας και του Πακιστάν, αντιμετωπίσθηκε από το Ιράν με προφανή δυσφορία, εφόσον η Ισλαμική Δημοκρατία δεν αισθάνεται άνετα με τη δραστηριοποίηση του δεύτερου μεγαλύτερου στρατού του ΝΑΤΟ καθώς και μίας πυρηνικής δύναμης βορείως των συνόρων της.
Πολύ περισσότερο, όταν είναι γνωστοί οι δεσμοί, όχι μόνο πολιτικοί αλλά και στρατιωτικοί, του Αζερμπαϊτζάν με το Ισραήλ, τον μεγάλο εχθρό του Ιράν στην περιοχή.
Εξ ού και από ιρανικής πλευράς οι Φρουροί της Επανάστασης πραγματοποίησαν αιφνιδίως μεγάλη στρατιωτική άσκηση κοντά στα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν, με τον Αζέρο πρόεδρο Ιλχάμ Αλίγιεφ να αναρωτιέται, όσο και αν παραδέχθηκε ότι πρόκειται για άσκηση κυριαρχικού δικαιώματος, "γιατί τώρα και γιατί σε αυτή την πλευρά”.
Είχε προηγηθεί η προειδοποίηση, χωρίς ονομαστικές αναφορές, του ανώτατου ηγέτη της Ισλαμικής Δημοκρατίας αγιατολλάχ Αλί Χαμενεϊ προς τα κράτη της περιοχής να μην "παίζουν το παιχνίδι τρίτων”, ενώ ο αντιπρόσωπός του στην παραμεθόριο πόλη Αρνταμπίλ, αγιατολλάχ Χασάν Αμελί εκτόξευσε και κατηγορίες για διευκόλυνση της τρομοκρατίας, διερωτώμενος αν έχουν αποχωρήσει οι ισλαμιστές ένοπλοι τους οποίους μετέφερε κατά την περσινή σύγκρουση η Τουρκία από τη Συρία στο Αζερμπαϊτζάν.
Μολονότι όλοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι ούτε η Τεχεράνη ούτε το Μπακού έχουν λόγους να εξωθήσουν την κατάσταση στα άκρα, η ένταση δεν έχει ακόμη υποχωρήσει. Οι "βολές” συνεχίζονται, με το Ιράν να κλείνει τον εναέριο χώρο του στα αζερικά πολεμικά αεροσκάφη και το Αζερμπαϊτζάν να κλείνει, με το πρόσχημα του κορονοϊού, ισλαμικό τέμενος που αντιπροσωπεύει τον Χαμενεϊ. Η δε Τουρκία επιμένει να παρεμβάλλεται, με την πραγματοποίηση νέων τουρκο-αζερικών ασκήσεων από τις 5 έως τις 8 Οκτωβρίου.
Και τα πράγματα περιπλέκει ακόμη περισσότερο η κληρονομιά της ιστορίας. Ο νότιος Καύκασος (ανατολική Γεωργία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν) αποτελούσαν επαρχίες της περσικής αυτοκρατορίας των Κατζάρ μέχρι το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, οπότε η περιοχή αποδόθηκε με την συνθήκη του Τουρκμεντσάι στην προελαύνουσα τσαρική Ρωσία. Τα σύνορα ορίσθηκαν στον ποταμό Αράς, νοτίως του οποίου απέμεινε υπό ιρανική εξουσία μία ογκώδης αζερική κοινότητα. Για την ακρίβεια, οι εθνοτικά Αζέροι Ιρανοί υπήκοοι, αριθμούν σήμερα περί τα 20 εκατομμύρια, ήτοι το ένα τέταρτο του συνολικού ιρανικού πληθυσμού, και ξεπερνούν τον πληθυσμό του ίδιου του Αζερμπαϊτζάν.
Η καχυποψία για ένα πιθανό αυτονομιστικό κίνημα παντουρκικής εμπνεύσεως που θα απειλούσε την ακεραιότητα του Ιράν είναι αναπόφευκτη. Μολονότι ο ίδιος ο Χαμενεϊ είναι κατά το ήμισυ αζερικής καταγωγής, γεγονός δηλωτικό της ενσωμάτωσης της κοινότητας αυτής στην ιρανική δημόσια ζωή, τα δείγματα "κινητικότητας” δεν λείπουν. Τα συναντά κανείς όχι σε περιοχές όπως η ιδιαίτερα θρησκευόμενη (και άρα νομιμόφρων) πόλη της Αρνταμπίλ, αλλά στην Ταυρίδα, τρίτη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν, όπου λ.χ. ο χαιρετισμός των "Γκρίζων Λύκων” στις εξέδρες των γηπέδων δεν σπανίζει.
Πρόσφατο είναι το διπλωματικό επεισόδιο που προκάλεσε ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν όταν σε "επινίκια” επίσκεψή του στο Μπακού μετά τον περσινό πόλεμο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ απήγγειλε ποίημα το οποίο υπαινισσόταν μελλοντική "ένωση” των δύο οχθών του Αράς. Αλλά ισχύει και το αντίστροφο, με σκληροπυρηνικούς Ιρανούς ιθύνοντες να υπονοούν ότι η "ένωση” μπορεί να προκύψει με επιστροφή του (βόρειου) Αζερμπαϊτζάν στην προ της συνθήκης του Τουρκμεντσάι. Πολύ χαρακτηριστικά, μετά την ανεξαρτητοποίηση της πρώην σοβιετικής δημοκρατίας το 1991, το Ιράν φρόντισε να ονομάσει τις δικές του αζερικές επαρχίες "Ανατολικό Αζερμπαϊτζάν” και "Δυτικό Αζερμπαϊτζάν”.
Σε κάθε περίπτωση, η χώρα του Ιλχάμ Αλίγιεφ αποτελεί έναν ενδιαφέροντα συνδυασμό τουρκικού (η γλώσσα της είναι αμοιβαία κατανοητή με τα τουρκικά) και περσικού πολιτισμού, με κυρίαρχο θρησκευτικό δόγμα το σιιτικό. Όμως πολιτικά το Μπακού έχει κάνει σαφείς τις επιλογές του: χωρίς ποτέ να διαρρηγνύει τις σχέσεις με τη Ρωσία, τοποθετείται στο στρατόπεδο της Δύσης, πρωταγωνιστεί σε ενεργειακά πρότζεκτ ταυτόχρονης παράκαμψης του Ιράν και της Ρωσίας (όπως ο αγωγός Μπακού-Τσεϊχάν), συνεργάζεται με το Ισραήλ και συμπορεύεται με την Τουρκία επί τη βάσει του δόγματος "ένα έθνος, δύο κράτη”.
Για την Τεχεράνη, η οποία υποψιάζεται ότι το Μπακού χρησιμοποιήθηκε ως βάση μυστικών επιχειρήσεων των ισραηλινών υπηρεσιών εναντίον του πυρηνικού της προγράμματος, οι τελευταίες εξελίξεις ερμηνεύονται ως κλιμάκωση της "περικύκλωσης” που οικοδομεί το Ισραήλ με την πρόσφατη αναγνώρισή του από αραβικές μοναρχίες, την μακρόχρονη διείσδυσή στο αυτόνομο Ιρακινό Κουρδιστάν κ.ο.κ. - σε απάντηση προφανώς στην "σφήνα στα πλευρά” του εβραϊκού κράτους που έχει επιτύχει η Ισλαμική Δημοκρατία δια της οργάνωσης Χεζμπολλάχ του Λιβάνου. Είναι πάντως ενδιαφέρον ότι οι ανταγωνισμοί της Τουρκίας με το Ισραήλ στην ανατολική Μεσόγειο, που έχουν σκιάσει τις διμερείς σχέσεις, δεν απαγορεύουν την αντικειμενική συμπόρευση των δύο χωρών στην περιοχή μεταξύ Κασπίας και Μαύρης Θάλασσας, όπως αποδείχθηκε και από τον καθοριστικό τους ρόλο στην περσινή νίκη του Αζερμπαϊτζάν επί των Αρμενίων.
Έκτοτε, η Άγκυρα επιχειρεί κεφαλαιοποίηση των κερδών της στον μετασοβιετικό χώρο, με "επίθεση φιλίας” προς τη Δημοκρατία της Αρμενίας, καθώς το άνοιγμα των τουρκο-αρμενικών συνόρων θα επέτρεπε τη δημιουργία ενός οικονομικού και όχι μόνο διαδρόμου από την Τουρκία μέχρι το Μπακού.
Στην ίδια περιοχή, η Ρωσία δίνει "μάχη οπισθοφυλακής”: αφότου πρώτα είδε την φιλοδυτική κυβέρνηση Πασινιάν στο Ερεβάν να ταπεινώνεται στον περσινό πόλεμο, μεσολάβησε για την επίτευξη εκεχειρίας και διέσωσε από την αζερική προέλαση τον πυρήνα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ παρεμβάλλοντας δικές της στρατιωτικές δυνάμεις. Είναι βέβαιο ότι και η Μόσχα δεν αισθάνεται άνετη με την εξάπλωση της επιρροής τρίτων δυνάμεων νοτίως των συνόρων της.
Όλα αυτά ωθούν την Τεχεράνη (που υποχρεώθηκε να παρακολουθεί σιωπηλή τις περσινές πολεμικές ανατροπές) σε ενεργότερη εμπλοκή στα του Καυκάσου. Εξ ού και την Δευτέρα Ιράν και Αρμενία συμφώνησαν την δημιουργία, με χρηματοδότηση από την Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα, ενός νέου αυτοκινητοδρόμου που θα εξασφαλίζει την άμεση σύνδεσή τους. Μέχρι τώρα για την τροφοδοσία της περίκλειστης Αρμενίας χρησιμοιούνταν οδός που περνούσε από εδάφη του Αζερμπαϊτζάν τον έλεγχο των οποίων έχασαν πέρσι οι Αρμένιοι αυτονομιστές του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Το γεγονός ότι έκτοτε οι αζερικές αρχές επέβαλαν διόδια στα ιρανικά φορτηγά και συνέλαβαν και δύο Ιρανούς οδηγούς με την κατηγορία της παράνομης εισόδου αποτελεί τον δεύτερο κύριο λόγο των ιρανο-αζερικών εντάσεων των τελευταίων ημερών.
Σε μια περίοδο που σφραγίζεται από τη μερική απεμπλοκή των ΗΠΑ από κρίσιμα πεδία αντιπαράθεσης, από την ένταση του «νέου Ψυχρού Πολέμου», αλλά και από την προσπάθεια κρίσιμων «παικτών» να αναπροσαρμόσουν την τακτική τους σε ένα νέο τοπίο, εύλογο είναι να εμφανίζονται και νέες εντάσεις και συγκρούσεις με νέα δυναμική. Αυτό μπορεί να εξηγήσει και τη νέα ένταση ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν, ένταση με ευρύτερο αντίκτυπο στην ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου.
Το Αζερμπαϊτζάν κατηγορεί το Ιράν ότι παραβιάζει την εδαφική του ακεραιότητα. Αζερμπαϊτζάν και Ιράν είναι δύο χώρες με στενούς δεσμούς. Μάλιστα, παρότι η αζερική γλώσσα είναι μια παραλλαγή τουρκικής, Ιράν και Αζερμπαϊτζάν μοιράζονται πολιτιστικά στοιχεία, ενώ στο Ιράν υπάρχει και σημαντική αζερική μειονότητα. Η βασική κατηγορία που απευθύνουν οι Αζέροι, δια στόματος του ίδιου του προέδρου Ιλχάμ Αλιγεφ, σε συνέντευξη μάλιστα στο πρακτορείο Anadolu στις 28 Σεπτεμβρίου, είναι ότι Ιρανοί οδηγοί φορτηγών και βυτιοφόρων παραβιάζουν την εδαφική ακεραιότητα της χώρας του με το να μεταφέρουν αγαθά προς την Αρμενία μέσα από τον δρόμο Γκόρις – Καπάν στην νοτιοανατολική επαρχία Σιουνίκ της Αρμενίας την οποία το Αζερμπαϊτζάν θεωρεί δική του. Αναφερόταν σε φορτηγά από το Ιράν που προσπαθούσαν να προσεγγίσουν τον θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Επιπλέον το Αζερμπαϊτζάν επέβαλε και αυξημένους δασμούς σε όσους Ιρανούς έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα στην Αρμενία.
Ουσιαστικά, με αυτόν τον τρόπο ο Αλίγεφ δεν ζητούσε απλώς από το Ιράν να σεβαστεί τα εδαφικά κέρδη που είχε μετά την πρόσφατη ένοπλη αντιπαράθεση με την Αρμενία, αλλά και μια συνολικότερη μετατόπιση του Μπακού προς αναζήτηση άλλων συμμαχιών και προς μια πιο αντιπαραθετική γραμμή με το Ιράν. Καθόλου τυχαία, στα μέσα Σεπτεμβρίου το Αζερμπαϊτζάν, η Τουρκία και το Πακιστάν έκαναν για πρώτη φορά κοινές στρατιωτικές ασκήσεις , σε μια κίνηση που παρέπεμπε και σε προσπάθεια απομόνωσης του Ιράν.
Οι Ιρανικές στρατιωτικές ασκήσεις. Η απάντηση του Ιράν ήταν να πραγματοποιηθούν στις αρχές του Οκτωβρίου μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις που επίσης προκάλεσαν την οργή του Μπακού. Μάλιστα, σε απάντηση λίγες μέρες μετά τις ιρανικές στρατιωτικές ασκήσεις, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν έκλεισαν ένα τζαμί στο Μπακού την ευθύνη της λειτουργίας του οποίου είχαν εκπρόσωποι του Ιρανού Ανώτατου Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Το υπουργείο Εσωτερικών του Αζερμπαϊτζάν δήλωσε ότι η απόφαση να κλείσει το τζαμί είχε να κάνει με την έξαρση των κρουσμάτων του κοροναϊού, όμως το Ιράν το θεώρησε ως μια μάλλον εχθρική ενέργεια.
Η επιδείνωση αυτή δείχνει να έρχεται σε αντίθεση με το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της ένοπλης σύγκρουσης ανάμεσα στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν το Ιράν είχε πάρει θέση ανεπιφύλακτα υπέρ του Αζερμπαϊτζάν, με τον Αγιατολάχ Χαμενεΐ να δηλώσει ότι «αυτή η στρατιωτική σύγκρουση πρέπει να τελειώσει όσο το δυνατόν νωρίτερα. Φυσικά όλες οι εκτάσεις της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, που τις έχει καταλάβει η Αρμενία πρέπει να απελευθερωθούν και να επιστραφούν στο Αζερμπαϊτζάν», δηλώσεις που έγιναν δεκτές πολύ θετικά από την αζερική μειονότητα του Ιράν. Η θέση αυτή απηχούσε και την αντίστοιχη θέση που το Ιράν είχε πάρει και στον αρχικό πόλεμο γύρω από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, όταν και πάλι είχε στηρίξει τις θέσεις του Αζερμπαϊτζάν.
Όμως, την ίδια στιγμή το Μπακού επιμένει να χρησιμοποιεί σκληρή ρητορική για το Ιράν, με τον Αλίγιεφ να δηλώνει στις 15 Οκτωβρίου ότι «για περίπου 30 χρόνια η Αρμενία σε συνεργασία με το Ιράν έχει χρησιμοποιήσει τις κατεχόμενες περιοχές του Αζερμπαϊτζάν για να κάνει εμπόριο ναρκωτικών προς την Ευρώπη», ενώ το Μπακού έχει κατηγορήσει την Τεχεράνη ότι επέτρεπε την μεταφορά ρωσικών όπλων προς την Αρμενία και ότι συνεχίζει να τροφοδοτεί τη μη αναγνωρισμένη αρμενική οντότητα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ ακόμη και μετά τον πόλεμο.
Η απάντηση του Ιράν ήταν μια ακόμη μεγάλη άσκηση της αεροπορίας στις 21 Οκτωβρίου και σύμφωνα με τις ανακοινώσεις των ιρανών αφορούσε την πολεμική ετοιμότητα συμπεριλαμβανομένων των πυραύλων με λέιζερ και των έξυπνων βομβών. Και αυτό παρότι οι υπουργοί εξωτερικών Ιράν και Αζερμπαϊτζάν είχαν συμφωνήσει για αποκλιμάκωση. Πάντως προς το παρόν οι ιρανικές αρχές έχουν απαγορεύσει στους οδηγούς φορτηγών και βυτιοφόρων τη μετάβαση προς το Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν έχουν αφήσει ελεύθερους τους δύο οδηγούς που είχαν συλλάβει.
Η ανησυχία του Ιράν για την ισραηλινή επιρροή στο Αζερμπαϊτζάν. Είναι προφανές ότι το διακύβευμα υπερβαίνει το εάν κάποια φορτηγά και βυτιοφόρα φτάνουν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και αφορά τις συνολικότερες σχέσεις και συσχετισμούς δύναμης στην ευρύτερη περιοχή. Σε αυτά προστίθεται και μια άλλη παράμετρος. Το Ιράν δείχνει να ανησυχεί ιδιαίτερα για την ενίσχυση των σχέσεων ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν. Όπως δήλωσε στις αρχές Οκτώβρη ο Ιρανός ΥΠΕΞ Ηοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν «έχουμε σοβαρές ανησυχίες για την παρουσία τρομοκρατών και σιωνιστών στην περιοχή» (ενν. τον Καύκασο), ενώ την παρουσία ξένων στρατών (των ΗΠΑ αλλά εμμέσως και του Ισραήλ) στην περιοχή κατήγγειλε στις 6 Οκτωβρίου και ο ίδιος ο Χαμενεΐ.
Το Ισραήλ είναι ένας βασικός προμηθευτής όπλων στο Αζερμπαϊτζάν. Σύμφωνα με ισραηλινά ΜΜΕ το Αζερμπαϊτζάν εξετάσει το ενδεχόμενο να αγοράσει το πυραυλικό αμυντικό σύστημα Arrow-3, ενώ στον πόλεμο με την Αρμενία χρησιμοποίησε ισραηλινής κατασκευής drones. Πάντως η αντιπαράθεση ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν έχει αντίκτυπο στη Ρωσία, που διατηρεί καλές σχέσεις με τις δύο χώρες και αντιμετωπίζει – όπως φάνηκε και στην Αρμενο-αζερική σύγκρουση – τον Καύκασο ως περιοχή στην οποία έχει ευθύνη να διατηρήσει την ασφάλεια και τη σταθερότητα.
Arisvinews
.jpg)
0 comments: