Ο όγκος της χρήσης και της έκθεσης σε φυτοφάρμακα λαμβάνει χώρα σε κλίμακα χωρίς προηγούμενο και με παγκόσμιο ιστορικό χαρακτήρα.

Τα αγροχημικά είναι πλέον διάχυτα καθώς κυκλοφορούν μέσα στα σώματα και τα περιβάλλοντα. Το ζιζανιοκτόνο γλυφοσάτη υπήρξε σημαντικός παράγοντας που οδήγησε σε αυτή την αύξηση της χρήσης.

Οι δηλώσεις αυτές εμφανίζονται σε ένα έγγραφο του 2021 με τίτλο ‘Growing Agrichemical Ubiquity: New Questions for Environments and Health’ ("Αυξανόμενη πανταχού παρουσία γεωργικών φαρμάκων - νέα ερωτήματα για το περιβάλλον και την υγεία) (Κοινότητα Αριστείας για την Παγκόσμια Ισότητα στην Υγεία). Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι όταν ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) του ΠΟΥ κήρυξε τη γλυφοσάτη ως "πιθανό καρκινογόνο" το 2015, η εύθραυστη συναίνεση σχετικά με την ασφάλειά της ανατράπηκε.

Σημειώνουν ότι το 2020 η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ επιβεβαίωσε ότι τα ζιζανιοκτόνα με βάση τη γλυφοσάτη (GBHs) δεν ενέχουν κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, αγνοώντας προφανώς τα νέα στοιχεία σχετικά με τη σχέση μεταξύ της γλυφοσάτης και του λεμφώματος non-Hodgkin, καθώς και τις μη καρκινικές επιπτώσεις της στο ήπαρ, τους νεφρούς και το γαστρεντερικό σύστημα. Το πολυσυγγραφικό έγγραφο σημειώνει:

Ωστόσο, οι συγγραφείς προσθέτουν ότι η γλυφοσάτη δεν είναι το μόνο φυτοφάρμακο που έχει επιτύχει ευρείας κλίμακας διεισδυτικότητα:

Σύμφωνα με τις ετήσιες εκθέσεις της Phillips McDougall's Agriservice Reports, τα ζιζανιοκτόνα αποτελούσαν το 2019 το 43% της παγκόσμιας αγοράς φυτοφαρμάκων σε αξία. Μεγάλο μέρος της αύξησης της χρήσης γλυφοσάτης οφείλεται στην εισαγωγή σπόρων σόγιας, αραβοσίτου και βαμβακιού ανθεκτικών στη γλυφοσάτη στις ΗΠΑ, τη Βραζιλία και την Αργεντινή.

Η παγκόσμια βιομηχανία φυτοφαρμάκων αποτιμάται σε πάνω από 50 δισεκατομμύρια δολάρια (Phillips McDougal 2018).

Τον Δεκέμβριο του 2021, δημοσιεύθηκε ένα άρθρο στην εξέχουσα δανέζικη εφημερίδα Weekendavisen. Γραμμένο από τον Niels Bjerre, διευθυντή γεωργικών υποθέσεων της Bayer CropScience στην Κοπεγχάγη, το άρθρο "Ευχαριστούμε το Θεό για τα φυτοφάρμακα" είχε ως στόχο να πείσει τους αναγνώστες ότι η βιώσιμη σύγχρονη γεωργία δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων.

Η περιβαλλοντική ακτιβίστρια Rosemary Mason, με έδρα τη Δανία, απάντησε με το έγγραφο: ‘Open Letter to Bayer: Monsanto concealed the toxicity of Roundup to human health and the environment’ ("Ανοιχτή επιστολή προς την Bayer: Η Monsanto απέκρυψε την τοξικότητα του Roundup για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον"), το οποίο αναφέρει αλλά υπερβαίνει την τεκμηριωμένη πλέον διπλή δράση της Monsanto (την οποία η Bayer εξαγόρασε το 2018) - βλ. τα "Monsanto Papers" - για να επισημάνει τη συνεχιζόμενη ζημιά που προκαλούν φυτοφάρμακα όπως η γλυφοσάτη.

Η Mason παραθέτει πολλές σχετικές μελέτες. Για παράδειγμα, μια γαλλική ομάδα έχει βρει βαρέα μέταλλα σε χημικά σκευάσματα των GBHs στη διατροφή των ανθρώπων. Όπως και με άλλα φυτοφάρμακα, το 10-20% των GBHs αποτελείται από χημικά σκευάσματα. Έχουν εντοπιστεί οικογένειες οξειδωμένων μορίων με βάση το πετρέλαιο και άλλοι ρυπαντές, καθώς και τα βαρέα μέταλλα αρσενικό, χρώμιο, κοβάλτιο, μόλυβδος και νικέλιο, τα οποία είναι γνωστό ότι είναι τοξικά και διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα.

Το 1988, οι Ridley και Mirly (κατά παραγγελία της Monsanto) διαπίστωσαν βιοσυσσώρευση της γλυφοσάτης σε ιστούς αρουραίων. Υπολείμματα υπήρχαν στα οστά, στο μυελό, στο αίμα και στους αδένες, συμπεριλαμβανομένων του θυρεοειδούς, των όρχεων και των ωοθηκών, καθώς και σε σημαντικά όργανα, όπως η καρδιά, το ήπαρ, οι πνεύμονες, οι νεφροί, ο σπλήνας και το στομάχι. Η γλυφοσάτη συσχετίστηκε επίσης με εκφυλιστικές αλλαγές στους οφθαλμικούς φακούς.

Μια μελέτη των Stout και Rueker (1990) (επίσης κατά παραγγελία της Monsanto) παρείχε ανησυχητικά στοιχεία όσον αφορά τον καταρράκτη μετά από έκθεση σε γλυφοσάτη σε αρουραίους. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το ποσοστό των χειρουργικών επεμβάσεων καταρράκτη στην Αγγλία "αυξήθηκε πολύ σημαντικά" μεταξύ 1989 και 2004: από 173 (1989) σε 637 (2004) επεισόδια ανά 100.000 κατοίκους.

Μια μελέτη του 2016 από τον ΠΟΥ επιβεβαίωσε επίσης ότι η συχνότητα εμφάνισης του καταρράκτη είχε αυξηθεί σημαντικά: "A global assessment of the burden of disease from environmental risks" ("Μια παγκόσμια εκτίμηση της επιβάρυνσης από την ασθένεια των περιβαλλοντικών κινδύνων") αναφέρει ότι ο καταρράκτης είναι η κύρια αιτία τύφλωσης παγκοσμίως. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο καταρράκτης ευθύνεται για το 51% της τύφλωσης. Στις ΗΠΑ, μεταξύ 2000 και 2010 ο αριθμός των περιπτώσεων καταρράκτη αυξήθηκε κατά 20% από 20,5 εκατομμύρια σε 24,4 εκατομμύρια. Προβλέπεται ότι μέχρι το 2050, ο αριθμός των ατόμων με καταρράκτη θα έχει διπλασιαστεί σε 50 εκατομμύρια.

Οι συγγραφείς του βιβλίου "Assessment of Glyphosate Induced Epigenetic Transgenerational Inheritance of Pathologies and Sperm Epimutations: Generational Toxicology" ( "Αξιολόγηση της επιγενετικής διαγενεακής κληρονομικότητας των παθολογιών και των μεταλλάξεων του σπέρματος που προκαλούνται από τη γλυφοσάτη: Τοξικολογία γενεών") (Scientific Reports, 2019) σημείωσαν ότι οι προγονικές περιβαλλοντικές εκθέσεις σε διάφορους παράγοντες και τοξικές ουσίες προώθησαν την επιγενετική διαγενεακή κληρονομικότητα των ασθενειών που εμφανίζονται στους ενήλικες.

Πρότειναν ότι η γλυφοσάτη μπορεί να προκαλέσει τη διαγενεακή κληρονομικότητα ασθενειών και επιμεταλλάξεων της γεννητικής γραμμής (για παράδειγμα, του σπέρματος). Οι παρατηρήσεις υποδηλώνουν ότι η τοξικολογία της γλυφοσάτης από γενιά σε γενιά πρέπει να ληφθεί υπόψη στην αιτιολογία των ασθενειών των μελλοντικών γενεών.

Σε μια μελέτη του 2017, ο Carlos Javier Baier και οι συνεργάτες του κατέγραψαν διαταραχές της συμπεριφοράς μετά από επανειλημμένη ενδορινική χορήγηση ζιζανιοκτόνου με βάση τη γλυφοσάτη σε ποντίκια. Το ενδορινικό GBH προκάλεσε διαταραχές συμπεριφοράς, μείωσε την κινητική δραστηριότητα, προκάλεσε αγχογόνο συμπεριφορά και παρήγαγε έλλειμμα μνήμης.

Το έγγραφο περιέχει αναφορές σε πολλές μελέτες από όλο τον κόσμο που επιβεβαιώνουν ότι τα GBH είναι επιβλαβή για την ανάπτυξη του εμβρυϊκού εγκεφάλου και ότι η επαναλαμβανόμενη έκθεση είναι τοξική για τον ανθρώπινο εγκέφαλο των ενηλίκων και μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολές της κινητικής δραστηριότητας, σε αισθήματα άγχους και σε διαταραχές της μνήμης.

Τα κυριότερα σημεία μιας μελέτης του 2018 σχετικά με τις μεταβολές των νευροδιαβιβαστών σε περιοχές του εγκεφάλου αρουραίων μετά από έκθεση στη γλυφοσάτη περιλαμβάνουν νευροτοξικότητα σε αρουραίους. Και σε μια μελέτη του 2014 που εξέτασε τους μηχανισμούς που διέπουν τη νευροτοξικότητα που προκαλείται από το ζιζανιοκτόνο με βάση τη γλυφοσάτη στον ανώριμο ιππόκαμπο αρουραίου, διαπιστώθηκε ότι το Roundup της Monsanto με βάση τη γλυφοσάτη προκαλεί διάφορες νευροτοξικές διεργασίες.

Στην εργασία ‘Glyphosate damages blood-testis barrier via NOX1-triggered oxidative stress in rats: Long-term exposure as a potential risk for male reproductive health’ (Environment International, 2022) - ("Η γλυφοσάτη βλάπτει τον φραγμό αίματος-όρχεων μέσω οξειδωτικού στρες που προκαλείται από NOX1 σε αρουραίους: Η μακροχρόνια έκθεση αποτελεί δυνητικό κίνδυνο για την ανδρική αναπαραγωγική υγεία". ) σημειώθηκε ότι η γλυφοσάτη προκαλεί βλάβη του φραγμού αίματος-όρχεων (BTB) και χαμηλής ποιότητας σπέρμα και ότι η βλάβη του BTB που προκαλείται από τη γλυφοσάτη συμβάλλει στη μείωση της ποιότητας του σπέρματος.

Η μελέτη Multiomics reveal non-alcoholic fatty liver disease in rats following chronic exposure to an ultra-low dose of Roundup herbicide (2017)- (" Τα πολυομικά αποκαλύπτουν μη αλκοολική λιπώδη ηπατική νόσο σε αρουραίους μετά από χρόνια έκθεση σε εξαιρετικά χαμηλή δόση ζιζανιοκτόνου Roundup"), αποκάλυψε μη λιπώδη ηπατική νόσο (NFALD) σε αρουραίους μετά από χρόνια έκθεση σε εξαιρετικά χαμηλή δόση του ζιζανιοκτόνου Roundup. Η NFALD επηρεάζει σήμερα το 25% του πληθυσμού των ΗΠΑ και παρόμοιο αριθμό Ευρωπαίων.

Η δημοσίευση του 2020 "Glyphosate exposure exacerbates the dopaminergic neurotoxicity in the mouse brain after repeated of MPTP"- ('Η έκθεση στη γλυφοσάτη επιδεινώνει τη ντοπαμινεργική νευροτοξικότητα στον εγκέφαλο ποντικού μετά από επανειλημμένη χορήγηση MPTP' ) υποδηλώνει ότι η γλυφοσάτη μπορεί να αποτελεί περιβαλλοντικό παράγοντα κινδύνου για τη νόσο του Πάρκινσον.

Στην πιλοτική μελέτη 13 εβδομάδων του Ινστιτούτου Ramazzini του 2019, η οποία εξέτασε τις επιδράσεις των GBHs στην ανάπτυξη και το ενδοκρινικό σύστημα, αποδείχθηκε ότι η έκθεση σε GBHs, από την προγεννητική περίοδο έως την ενηλικίωση, προκάλεσε ενδοκρινικές επιδράσεις και αλλοίωσε τις αναπαραγωγικές αναπτυξιακές παραμέτρους σε αρσενικούς και θηλυκούς αρουραίους.

Εκτός από τη γλυφοσάτη, η Mason σημειώνει επίσης ότι το 1991 η Bayer CropScience εισήγαγε στις ΗΠΑ έναν νέο τύπο εντομοκτόνου: την ιμιδακλοπρίδη, το πρώτο μέλος μιας ομάδας που σήμερα είναι γνωστή ως νεονικοτινοειδή.

Η ιμιδακλοπρίδη έλαβε άδεια χρήσης στην Ευρώπη το 1994. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους, οι μελισσοκόμοι στη Γαλλία παρατήρησαν κάτι απροσδόκητο. Αμέσως μετά την άνθιση των ηλιοτρόπιων, ένας σημαντικός αριθμός κυψελών τους κατέρρεε, καθώς οι εργάτριες μέλισσες έφευγαν και δεν επέστρεφαν ποτέ, αφήνοντας τη βασίλισσα και τις ανώριμες εργάτριες να πεθάνουν. Οι Γάλλοι μελισσοκόμοι σύντομα πίστεψαν ότι γνώριζαν την αιτία: ένα ολοκαίνουργιο εντομοκτόνο με την ονομασία Gaucho με δραστικό συστατικό την ιμιδακλοπρίδη εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στους ηλίανθους.

Στην εργασία του 2022 "Neonicotinoid insecticides found in children treated for leukaemias and lymphomas" (Environmental Health) - ("Νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα βρέθηκαν σε παιδιά που έλαβαν θεραπεία για λευχαιμίες και λεμφώματα"), οι συγγραφείς δήλωσαν ότι πολλαπλά νεονικοτινοειδή βρέθηκαν στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ-CSF), στο πλάσμα και στα ούρα των παιδιών. Ως η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη κατηγορία εντομοκτόνων παγκοσμίως, βρίσκονται παντού στο περιβάλλον, στην άγρια ζωή και στα τρόφιμα. Τα δεδομένα αποκάλυψαν πολλαπλά νεονικοτινοειδή ή/και τους μεταβολίτες τους στο ΕΝΥ, το πλάσμα και τα ούρα των παιδιών.

Αν τα "έγγραφα της Monsanto" μας είπαν κάτι, αυτό είναι ότι η πρώτη προτεραιότητα μιας εταιρείας είναι το τελικό αποτέλεσμα (με κάθε κόστος, με κάθε αναγκαίο μέσο) και όχι η δημόσια υγεία. Η υποχρέωση ενός διευθύνοντος συμβούλου είναι να μεγιστοποιήσει το κέρδος, να κατακτήσει τις αγορές και - ιδανικά - και τα ρυθμιστικά και πολιτικά όργανα.

Οι εταιρείες πρέπει επίσης να εξασφαλίζουν βιώσιμη ανάπτυξη από χρόνο σε χρόνο, πράγμα που συχνά σημαίνει επέκταση σε ανεκμετάλλευτες μέχρι σήμερα αγορές. Πράγματι, στο προαναφερθέν έγγραφο "Growing Agrichemical Ubiquity" ("Αυξανόμενη αγροχημική πανταχού παρούσα"), οι συγγραφείς σημειώνουν ότι ενώ χώρες όπως οι ΗΠΑ εξακολουθούν να αναφέρουν υψηλότερη χρήση φυτοφαρμάκων, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης λαμβάνει χώρα στον Παγκόσμιο Νότο:

Και μεγάλο μέρος αυτής της ανάπτυξης οφείλεται στην αυξημένη ζήτηση για ζιζανιοκτόνα:

Σε απάντηση στην αυξανόμενη χρήση των GBHs στην Ινδία, η σημαίνουσα οργάνωση Swadeshi Jagaran Manch απαίτησε πρόσφατα την πλήρη απαγόρευση της χρήσης της γλυφοσάτης στη χώρα. Στον υπουργό Γεωργίας υποβλήθηκε ψήφισμα με περισσότερους από 201.000 υπογράφοντες υπέρ της πλήρους απαγόρευσης της γλυφοσάτης.

Ο υπουργός ενημερώθηκε επίσης ότι το ζιζανιοκτόνο χρησιμοποιείται απροκάλυπτα για την παράνομη καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένου βαμβακιού με ανοχή στα ζιζανιοκτόνα (HT). Του είπαν ότι "κακοποιοί εταιρείες σπόρων" προσπαθούν να διαδώσουν παράνομα το βαμβάκι HT Bt σε εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης για να προωθήσουν τη χρήση της γλυφοσάτης.

Σε ένα έγγραφο του 2017, οι ακαδημαϊκοί Glenn Stone και Andrew Flachs περιγράφουν πώς οι βαμβακοπαραγωγοί στην Ινδία έχουν ενθαρρυνθεί να αλλάξουν τις πρακτικές οργώματος, οδηγώντας σε περισσότερα ζιζάνια. Το αποτέλεσμα όσον αφορά τις αποδόσεις (ή το κέρδος των αγροτών) δεν είναι αναμφισβήτητα καλύτερο, αλλά η αλλαγή (βολικά) συνέπεσε με την εμφάνιση μιας αυξανόμενης προσφοράς αυτών των παράνομων σπόρων βαμβακιού HT. Οι αγρότες ωθούνται σε βατήρες έντασης ζιζανιοκτόνων.

Στελέχη της βιομηχανίας όπως ο Niels Bjerre ισχυρίζονται ότι η χρήση φυτοφαρμάκων είναι απαραίτητη στη "σύγχρονη γεωργία". Αλλά αυτό δεν ισχύει: υπάρχουν πλέον επαρκή στοιχεία που δείχνουν το αντίθετο. Απλώς δεν είναι απαραίτητο να μολύνουμε το σώμα μας με τοξικά αγροχημικά, ανεξάρτητα από το πόσο πολύ προσπαθεί η βιομηχανία να μας καθησυχάσει ότι υπάρχουν σε "ασφαλή" επίπεδα.

Υπάρχει επίσης το αφήγημα που προωθείται από τη βιομηχανία ότι αν αμφισβητείτε την ανάγκη για συνθετικά φυτοφάρμακα στη "σύγχρονη γεωργία", είστε κατά κάποιο τρόπο αδαείς ή ακόμη και "αντιεπιστημονικοί". Αυτό απλά δεν είναι αλήθεια. Τι σημαίνει καν "σύγχρονη γεωργία"; Σημαίνει ένα σύστημα προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του παγκόσμιου αγροτικού κεφαλαίου και των διεθνών αγορών και αλυσίδων εφοδιασμού του.

Όπως δήλωσε πρόσφατα ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Benjamin R Cohen:Αυτό που πραγματικά αμφισβητείται είναι ένα παράδειγμα πολιτικής που προκρίνει ένα συγκεκριμένο μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης και έναν συγκεκριμένο τύπο γεωργίας: αστικοποίηση, γιγαντιαία σούπερ μάρκετ, παγκόσμιες αγορές, μακρές αλυσίδες εφοδιασμού, εξωτερικές ιδιόκτητες εισροές (σπόροι, συνθετικά φυτοφάρμακα και λιπάσματα, μηχανήματα κ.λπ.), μονοκαλλιέργεια που εξαρτάται από χημικά, εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα και εξάρτηση από την αγορά (εταιρείες) εις βάρος των αγροτικών κοινοτήτων, των μικρών ανεξάρτητων επιχειρήσεων και των μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων, των τοπικών αγορών, των βραχέων αλυσίδων εφοδιασμού, των πόρων στο αγρόκτημα, των ποικίλων αγροοικολογικών καλλιεργειών, των πυκνών σε θρεπτικά συστατικά διαιτών και της διατροφικής κυριαρχίας.

Τα αποτελέσματα αυτού του παραδείγματος είχαν καταστροφικές οικολογικές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές, οικονομικές και αγρονομικές συνέπειες για τα εξαιρετικά παραγωγικά παραδοσιακά αγροτικά συστήματα (βλέπε ανοιχτή επιστολή του Bhaskar Save το 2006 προς τους Ινδούς αξιωματούχους).

Επιπλέον, παρά τους ισχυρισμούς περί του αντιθέτου, δεν είναι ότι η χημικής έντασης Πράσινη Επανάσταση οδήγησε στην πραγματικότητα σε αύξηση της κατά κεφαλήν παραγωγής τροφίμων (βλ. το έγγραφο του Glenn Stone "‘New Histories of the Green Revolution’ -"'Νέες ιστορίες της Πράσινης Επανάστασης'").

Παρ' όλα αυτά, οι ληστρικοί αγροδιατροφικοί όμιλοι οδήγησαν αυτό το παράδειγμα πολιτικής. Με τον τρόπο αυτό, έχουν εδραιώσει ενεργά τη θέση τους σε ολόκληρο το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων, ενώ παράλληλα προωθούν το ψευδές αφήγημα ότι οι ίδιοι και οι εισαγωγές τους είναι απαραίτητες για τη σίτιση του κόσμου.

Μετάφραση: Απολλόδωρος 27 Ιανουαρίου 2022, Rosemary Mason & Colin Todhunter ΠΗΓΗ